Dzisiejsze czasy dają nam wiele możliwości i rozwiązań dzięki silnemu rozwojowi technologii oraz środków masowego przekazu, czyli mediów. Mają one bardzo szeroki zasięg. Media docierają zatem również do naszych dzieci, które nie potrafią jeszcze wybrać odpowiednich dla siebie treści.
Dzieci od najmłodszych lat systematycznie, codziennie, z ogromnym zainteresowaniem i fascynacją zanurzają się w świat mediów. Jest to świat różniący się od realnego, przedstawiający rzeczywistość za pomocą skrótów, uproszczeń. Jest to rzeczywistość upozorowana, odrealniona, a jednocześnie bardzo atrakcyjna dla dziecka. Dzieje się tak dlatego, że jest to świat inny niż ten, w którym dziecko wzrasta. Charakteryzuje go olbrzymia zmienność obrazów, wzorów zachowań i poglądów. Dlatego wciąga on dzieci do obcowania z nim codziennie, często przez wiele godzin, wypełniając im cały wolny czas.
Warto wiec zastanowić się nad tym jaki wpływ mają media na rozwój naszych dzieci. Amerykańska Akademia Pediatrii (AAP) i Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opracowały zalecenia, dotyczące korzystania z mediów przez dzieci.
AAP zaleca, by dzieci do 2 roku życia w ogóle nie oglądały telewizji/nie korzystały ze smartfonów i innych cyfrowych urządzeń . Pamiętać należy jednak, że jednakowy negatywny wpływ na rozwój dziecka mają wszystkie urządzenia elektroniczne wyposażone w ekran to jest: tablet, telewizor, smartfon, laptop. Według najnowszych wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia z 2019 roku, dzieci mogą być wprowadzone w świat technologii dopiero około 3 roku życia i to pod ścisłym nadzorem rodziców. Dziecko w wieku 3-5 lat nie powinno spędzać przed ekranem w ciągu dnia więcej niż 1 godzinę.
Ekran telewizyjny, komputerowy kreują pewien obraz świata, budują opinie i przekazują konkretne wzorce do naśladowania. Potrafią zafascynować dziecko oraz przekonać je do podjęcia różnorakich działań.
Moc negatywnych wpływów mass mediów na osobowość małego człowieka jest bardzo duża. Istotnymi wskazówkami, które potrafią określić nieprawidłowe kontaktowanie się dzieci z mediami, są między innymi:
- nadmiar czasu, jaki dziecko poświęca popularnym programom telewizyjnym,
- niewłaściwa godzina do kontaktów z mediami,
- treści programów, w których pokazywane są sceny przemocy
Wśród negatywnych konsekwencji zbyt wczesnego i zbyt długiego korzystania z mediów znajdują się między innymi:
- opóźniony rozwój mowy
- nadmierne komunikowanie się krzykiem/płaczem
- trudności w zakresie rozumienia
- brak koncentracji uwagi
- pogorszenie jakości snu
- problemy ze wzrokiem : zapalenie spojówek, gwałtowne zaniki ostrości widzenia oraz zmiany w postrzeganiu barw
- bezruch, który ma negatywny wpływ na układ mięśniowo – szkieletowy dziecka
- zmęczenie, zniechęcenie
- otyłość
- zmniejszona kondycja fizyczna
- pojawiający się lęk, niepokój
- dezorganizacja czynności dnia codziennego
- brak zabawy tematycznej
- ograniczenie lub brak zabaw na świeżym powietrzu
- nadpobudliwość
- trudności w rozumieniu emocji
- brak zainteresowania książeczkami/układankami
Nagminne i długotrwałe korzystanie z mediów przez dzieci może prowadzić do uzależnień. Uzależnienia od mediów szczególnie mają wpływ na rozwój osobowości dziecka. Do głównych objawów uzależnienia należą, trudności z samokontrolą, niepewność, lęk, obniżony nastrój, drżenie rąk, agresja słowna, agresja fizyczna i utrata dotychczasowych zainteresowań.
Na opiekunach dzieci spoczywa obowiązek kontroli tego, co oglądają oraz nauczenia rozsądnego korzystania z telewizji, pokazania konkurencyjnych form spędzania czasu wolnego.
Do najważniejszych działań należą:
- przestrzeganie swoistego regulaminu korzystania z telewizji, Internetu i gier komputerowych,
- wyłączanie telewizora na czas posiłków, podczas zabawy dziecka, podczas rodzinnych uroczystości itp.,
- na 1-2 godziny przed zaśnięciem zmiana formy aktywności: dziecko powinno czytać książkę, bawić się zabawkami, spędzać czas z rodzicami,
- kontrola tego, co dzieci oglądają i w co grają,
- oglądanie telewizji/Internetu wraz z dziećmi,
- wykształcenie u dzieci krytycznej postawy wobec prezentowanych treści oraz właściwego sposobu korzystania z telewizji, wybierania wartościowych programów.
Środki masowego przekazu dają szansę na poszerzenie swoich zainteresowań poprzez programy, które dostarczają wiedzę np. na temat przyrody, kultury, sztuki, historii itp. Dostarczenie odpowiednich treści dostosowanych do wieku dziecka daje też możliwość rozwoju społecznego oraz emocjonalnego. Trzeba nauczyć się wybierać to co jest dobre, a co niewłaściwe dla dzieci. Osoby dorosłe, powinny być odpowiedzialne za wybór odpowiednich treści do wieku i etapu rozwoju swoich pociech
BIBLIOGRAFIA:
1) J. Izdebska, Media elektroniczne zagrażające współczesnemu dziecku – przejawy, przyczyny, wyzwania edukacyjne, w: Dziecko a zagrożenia współczesnego świata, red. S. Guz, Lublin 2008
2) W. Tuszyńska-Bogucka, Dziecko w świecie telewizji, w: Media – przyjaciel czy wróg dziecka?, red. W. Tuszyńska-Bogucka, Poznań 2006
3) M. Sitarczyk, Dzieciństwo przed telewizorem, art. cyt.
4) M. Więczkowska, Co wciąga twoje dziecko?, Kraków 2012